O AVE entre Lubián (Zamora) e Ourense é unha sucesión de túneles -126 quilómetros de trazado subterráneo- ligados por enormes viadutos que aparecen de súpeto para ser inmediatamente devorados pola seguinte montaña. E así pasa o tren desde Maus. Un chascado repentino. Case non se ve; case non se oe.
“Pero si que se oe”, di Manuel, que leva vivindo 57 anos nunha casa que abre a fachada cara o novo viaduto. “Antes había unha ponte, a do vello ferrocarril, que estaba máis separada da aldea”. Manuel di que lle gusta o AVE, que aínda non o probou, pero que lle gustaría facer unha viaxe nel.
Enfronte da casa de Manuel, de costas á vía, está o taller de aluminio de Julio. El traballou nas obras, nos túneles. “Para min foi unha boa cousa que viñera o AVE, estiven aí dous anos, rematando o interior dos túneles. Fixéronse túneles enormes e deu traballo a moita xente”.
O AVE, neste tramo zamorano-ourensán, construíronse 31 túneles. O 61% do trazado vai baixo as montañas. O máis largo dos túneles é o do Corgo (8,6 quilómetros), que está xusto antes do de Porto, polo que saen as máquinas disparadas sobre Maus, en dirección Ourense, antes de ser tragadas no seguinte: Miamán.
Hai varias aldeas moi preto das vías. As obras comezaron a finais dos noventa. Sixto, que ten a casa ao lado do taller de aluminio, e unha corte a menos de cen metros o viaduto, conta esta mañá de finais de xaneiros, coa finca aínda xeada, que a el o AVE nin lle vai nin lle vén. “Non teño pensado collelo. A última vez que fun en tren, ía a mili”. Hoxe ten 52 anos, xa non hai mili [o servizo militar, para os máis mozos] nin aqueles convois que levaban dez horas a Madrid-Atocha.
“O mesmo en Porto sénteno máis”, di Sixto, “están un pouco máis separados das vías, e pola altura, parece que se sente máis. Aquí somos vinte e pico veciños, e non nos queixamos. Pero, cando as obras, derramaron pistas e camiños. O peor era o po que levantaron. A min enfermáronme dous cabalos. Quedou como quedou... que lle imos facer”.
O concello de Vilar de Barrio perdeu as dúas estacións de tren que tiña, a de Borrán e a de Prado. “Aquí escaralláronse fincas e camiños e agora, se quixera coller o tren, tería que ir a Ourense ou se non, A Gudiña”, resume Sixto. A de Borrán estaba a menos de dous quilómetros da súa casa. Agora, a estación que teñen máis preto de Maus é parte da infraestrutura eléctrica do AVE, a 400 metros da casa de Sixto.
Julio leva 25 anos co taller. “O ruído nótase, claro. Asubía... Hai uns oito viaxes ida e volta, me parece”. O viaduto empeza antes da aldea de Porto e percorre algo menos de tres quilómetros até o monte ao oeste de Maus. Son as dez e media da mañá e nun intre aparecen e desaparecen dous trens en direccións opostas.
“Farían falta unhas pantallas aí arriba para conter un pouco o ruído. Aínda están a tempo de poñelas”, comenta Manuel, “deberían facelo, porque xa soportamos bastante nas obras”. E lembra que as máquinas empezaron a entrar nas fincas mesmo antes de telas expropiado. E lamenta que pecharan camiños, “como ese que subía por onde a casa do Sixto e que era moi utilizado”.
“Puidéronse facer mais cousas para as aldeas, si, algún equipamento, por exemplo, para compensar o que se perdeu”, concede Julio. “Quedaron detalles por rematar, pero aquí somos pouco veciños, quedou a cousa así e un polo outro...”, conclúe Manuel.
