Pasaron dúas semanas desde a celebración de Alimagro e os produtores xa están recollendo a pataca. Alí, na Feira da pataca da Limia xa se fixeron as primeiras estimacións de como viña o ano: un terzo menos de produción. A seca e o mes de xullo de máis calor que se recorda en décadas farán deste 2022 un ano malo.
Juan Souto é de Gomareite, en Vilar de Barrio, pero esta semana empezou a colleita nunha das fincas, unhas 3 hectáreas, que sementou en Xunqueira de Ambía. A tarefa ocupa tamén á muller, Teresa, e ao fillo, José, de 28 anos, que desde hai dez se dedica a isto.
Pouco antes das dez da mañá na finca descansa un tractor co seu remolque. Teresa e José chegan nunha furgoneta. “Atrasámonos hoxe porque onte estivemos probando e o primeiro día sempre hai que poñer algo a punto”, xustifica o fillo. A xornada empeza agora, nun día que o sol tardou en romper a néboa, e remata contra as dez da noite. Aparece Juan coa colleitadora, equipado o tractor que remolca a máquina cun dispositivo dixital para dirixir as operacións a través do GPS, rego a rego. Douscentos metros en liña recta. Juan aos mandos do tractor. Teresa e José, arriba, na colleitadora, recibindo centos de patacas que van arrancando as pas da terra.
Vinte minutos e unha ducia de regos despois, a colleitadora leva as patacas ao remolque que espera nesta parte da finca. Así estarán até as dúas da tarde, hora de xantar. E despois do café volta ao traballo. A familia ten unha granxa de porcos e unhas 70 hectáreas de terreo na chaira, máis da metade para o cereal, que este ano vén con bo prezo. En 22 hectáreas botaron patacas, o mesmo que o ano pasado. “Na Limia case todo o mundo planta o mesmo cada ano”, di Juan, o pai.
“Empecei a traballar no campo con 12 anos, teño visto outros anos coma este. Aguantaremos o que poidamos”, advirte Juan. “A ver se o prezo axuda”. O prezo esta tempada anda entre os 30 e 35 céntimos por quilo. Equilibrarán algo as contas co cereal, “houbo pouco e está tamén a bo prezo”. Mais os custes tamén se dispararon no gasóleo, nas sementes e “na química”, que subiu case o dobre. Un ano malo. “Eu levo desde os 18, si”, intervén o fillo, José. “Son todos os anos duros”, di o relevo. Así está a maioría no sector. Hai catro décadas, cando Juan empezaba, as cousas eran igual de duras, pero as perspectivas eran distintas.
Nunha parcela próxima un grupo de traballadores recollen patacas a man. A toda velocidade arráncanas da terra, fan un montón e un par de palas van acumulando o tubérculo en palés de madeira. Nas pistas paralelas á canle da Lagoa pasan camións cargados de palés.
“Si, estivemos na tractorada de marzo”, conta Juan. “As cousas seguen igual”. O futuro era isto. Moitas explotacións familiares na Limia corren un mesmo risco. Por falta de relevo, as perspectivas son hoxe distintas. A comarca camiña cara unha concentración cada vez maior da propiedade. Este é un ano malo.
O prezo esta tempada anda entre os 30 e 35 céntimos por quilo. Equilibrarán algo as contas co cereal, “houbo pouco e está tamén a bo prezo”. Mais os custes tamén se dispararon no gasóleo, nas sementes e “na química”, que subiu case o dobre. Un ano malo.
“Recolleremos a metade que outros anos nalgunha finca. Andaremos entre os 800.000 quilos e o millón de quilos. Pero nunha colleita normal serían uns 300.000 quilos máis. Menos mal que o produto vén bo, con boa calidade. O que aconteceu é que a calor, porque aquí co regadío podemos afrontar unha seca como esta, a calor fixo que haxa menos tubérculo: se un pé tiña que sacar 15 pezas, pois vemos que saca a só cinco. Aguantaremos o que poidamos...”, insiste o Juan.
A colleita está empezando, esta finca plantárona en abril. Para recoller todas as 22 hectáreas botarán unhas tres semanas. E mentres hai que atender o gando. A familia vende a produción de patacas para almacenistas de Limia. Ao cereal xa lle foi dando saída. “Haberá que seguir loitando”, despídese Juan despois de descargar no remolque os primeiros quilos de pataca da colleita deste ano. Outro ano malo. “Todos os anos son duros”, di o fillo. Juan non di máis nada.
