Antón Jardón (Vilar de Santos, 1952) foi alcalde de Vilar de Santos, deputado provincial, vicepresidente da FEGAMP, delegado de Industria en Ourense durante o bipartito PSOE-BNG na Xunta. Hoxe, xa xubilado, é Coordinador do Museo da Limia en Vilar de Santos.
“No Museo da Limia temos un poema de Antón Tovar dedicado ao Concello de Vilar de Santos cando eu era alcalde. Lembro un recital no Chavolo, en Parada de Outeiro, no que tiven a sorte de participar canda el. Ademais da súa achega como poeta, para a nosa xeración era un referente porque estaba na libraría Tanco, en Ourense, e recomendábase aqueles libros que estaban agochados na tenda. A primeira vez que lin Neruda e León Felipe foi por recomendación de Tovar. Levamos tempo desde o Museo intentando dalo a coñecer. E tendo en conta o que din os que saben moito de Tovar, como Alonso Montero ou Delfín Caseiro, que o consideran como un dos poetas intimistas máis importantes do país”, di Antón Jardón nunha conversa na que comeza subliñando a liña do Museo da Limia.
Cal é a idea que move o Museo da Limia?
A nosa intención é dar cabida a toda esa xente, como Tovar, como Casares, como Carreira ou Borxa Colmenero, e outros creadores, os artesáns, por exemplo... a idea é conectar esa creación cultural coa outra, máis anónima, con eses elementos máis etnográficos. Di Xosé Carlos Sierra que o pasado é arqueoloxía. Pois a etnografía sería máis ben a interpretación do presente.
Que proxecto ten o Museo?
Creouse co obxectivo de ser un centro de referencia e de concordia para impulsar actividade cultural no territorio. Non pretendemos ir máis alá. Non queremos facer nada illado, desde un perfil localista, digamos. Todo o contrario, ir desde o local ao universal sendo conscientes de que pertencemos a un país que se chama Galicia... desde esa autoestima.
En que punto está hoxe?
Estamos a traballar na dinamización cultural do territorio nun contexto histórico, como o actual, no que desde posicións da dereita que temos aquí e da extrema dereita estase a levar a cabo unha ofensiva cultural contra todo aquilo que promova unha sociedade xusta e participativa. Desde a nosa posición, pequeniña, colocámonos enfronte diso. O Museo é unha estrutura física, un punto de participación xerador de autoestima. Temos claro que somos galegos, que somos limiaos, e porémonos enfronte de quen intente negar iso.
Como empezou vostede na política?
No Partido Socialista Galego, a mediados dos setenta. Eu estaba estudando en Zaragoza e mandeille unha carta a Beiras. Estiven no BNG, en Compromiso... eu penso que as organizacións políticas son instrumentos, non son fins. Para os que nos socializamos politicamente noutros momentos, a profesionalización que se dá hoxe na política é excesiva. O que antes era unha vocación, foise convertido para algúns nunha forma de vida. Moitos poñen o partido diante de todo, e iso non é bo para a sociedade.
Os que saben moito de Tovar, como Alonso Montero ou Delfín Caseiro, que o consideran como un dos poetas intimistas máis importantes do país.
Estamos a traballar na dinamización cultural do territorio nun contexto histórico, como o actual, no que desde posicións da dereita que temos aquí e da extrema dereita estase a levar a cabo unha ofensiva cultural contra todo aquilo que promova unha sociedade xusta e participativa.
Que principios foron os que mantiveron o goberno nacionalista, como se definiron sempre, todos estes anos en Vilar de Santos?
En Vilar de Santos tivemos seis alcaldes desde as primeiras eleccións da democracia. Unhas veces fomos como lista independente e outras con partidos detrás, mais sempre tivemos a mesma liña. Non haberá moitos gobernos locais no país con tanto apoio e durante tantos anos. Tampouco haberá moitos concellos onde teña pasado tanta xente polos sucesivos gobernos. Sempre o enfocamos así: moita participación e moi asemblearia. E fomos incorporando moita xente.
Acábase de chegar a un acordo para que Xuntos por Vilar de Santos, que mantén todos os concelleiros da corporación, se integre no BNG de cara as municipais o ano que vén. Por que ese reencontro e porque agora?
Desde hai un tempo non participo das decisións políticas que se toman, ou intento participar o mínimo. Pero penso que estamos mantendo os principios e a vocación de sermos coherentes tamén se mantén. Na miña opinión persoal, penso que o Bloque está facendo ben as cousas. E, ademais, neste momento non hai outra organización alternativa dentro do ámbito progresista e nacionalista. Nestas circunstancias, é necesario, saudábel, coherente apoiar ao BNG? Eu entendo que si. É a nosa contribución, seguramente cativa, para que o Bloque teña maior representación e axudar a que alcance o goberno do país.
Que é A Limia desde o punto de vista político ou administrativo?
A Limia é unha das comarcas máis definidas do país, mesmo no sentido de pertenza. A nós, os limiaos, cústanos pouco dicir que somos limiaos. Temos moi desenvolvido ese sentido da pertenza. Penso que unha política progresista e nacionalista ten que se basear hoxe no feminismo e nos coidados, e tamén nestes outros elementos identitarios, como a defensa da lingua e o desenvolvemento dos recursos endóxenos e a protección do medio. E penso que isto último na Limia non o estamos facendo ben. Habería que ir, desde o que compete aos concellos, a un pacto ambiental onde non primen estritamente os intereses da produción agrícola nin tampouco aquelas posicións de ecoloxismo máis radical. Traballemos nesa dirección. É preciso un gran esforzo para mellorar o medio sen que iso prexudique á nosa capacidade de desenvolver e vivir dos nosos recursos endóxenos.
En que consistiría ese pacto ambiental?
O primeiro é tomar a cousa en serio e non reunirse un día para facer unha declaración e que todo siga igual. Habería que empezar por cousas pequenas, polo que se pode facer a nivel comarcal: desde a recollida do lixo, os sistemas de depuración, a utilización de produtos menos agresivos no campo ou a promoción de estruturas de produción en extensivo fronte as de intensivo. Ese pacto debería ser o obxectivo de todas as organizacións políticas e asociacións da comarca. Todos tiñamos que estar implicados.
Falta esa visión comarcal?
Eu, que ademais da política profesionalmente traballei no ámbito da administración local toda a miña vida, podo dicir que nunca me gustou o formato das mancomunidades. Penso que a gran reforma político administrativa que falta neste país e que ningún partido se atreveu a pelexar en serio, é unha reforma que potencie as comarcas e os concellos. Que pasa coas mancomunidades? Pois que ás veces son unha administración paralela máis. En que parou? Pois se había algo que facía a mancomunidade, pois os concellos remedaban ou ampliaban. Non se trata, como se fixo, de que os concellos renuncien a competencias para crear unha nova estrutura. O que sería preciso é unha re-estruturación das competencias. Os concellos pequenos terían menos, pero deberían exercer as que lles toca. Máis que fusionar concellos ou crear novas estruturas, o ideal sería distribuír as competencias. E iso iría unido á eliminación das Deputacións, que naceron, e está na lei, para apoiar aos concellos pequenos e non se dedican a iso. Pero, en fin, a realidade é que mancomunidades e deputacións se fortaleceron. Xa ninguén fala de suprimilas.
